Het komt steeds vaker voor: erfgenamen die procederen over de geldigheid van een testament. Er wordt dan een beroep gedaan op de nietigheid of vernietigbaarheid van het testament. De wet bepaalt wanneer een testament nietig of vernietigbaar is.

Nietigheid

Als een testament niet aan bepaalde vormvereisten van de wet voldoet of door iemand is gemaakt die volgens de wet geen testament kan maken (handelingsonbekwaam), dan is een testament nietig. Onbekwaam tot het maken van een testament zijn minderjarigen tot 16 jaar en mensen die onder curatele zijn gesteld wegens hun lichamelijke of geestelijke toestand. Volgens de wet kunnen ook mensen die wilsonbekwaam zijn (je geestvermogens zijn dan tijdelijk of blijvend gestoord, waardoor men ervan uitgaat dat je wil niet overeenstemt met de inhoud van het testament) geen testament maken. Doen zij dat toch, dan kan het testament als nietig worden aangemerkt. Het testament heeft dan geen gelding en heeft dat ook nooit gehad. Er kan dan geen uitvoering aan het testament worden gegeven.

Vernietigbaarheid

Een testament is vernietigbaar als het onder invloed van bedreiging, bedrog of onjuiste beweegredenen is gemaakt. Ook testamenten die ten behoeve van voogden, bepaalde beroepsbeoefenaren op het gebied van fysieke of geestelijke bijstand bij ziekte en de notaris die het testament van de erflater verleden heeft, zijn vernietigbaar. Als een testament vernietigbaar is, moet daarop een beroep worden gedaan door een belanghebbende om uitvoering van het testament te voorkomen.

Beroep op nietigheid of vernietigbaarheid

Onlangs is veel te doen geweest over een testament dat werd opgesteld door een 104-jarige dame die onder curatele was gesteld wegens een geestelijke stoornis. Zij had een testament, waarin zij haar neef tot enig erfgenaam heeft benoemd. De curator vraagt in 2015 aan de kantonrechter toestemming om het testament te wijzigen. De dame wilde immers dat enkel de woon aan haar neef toe zou komen. De rest van de nalatenschap zou worden bestemd voor ouderen. De kantonrechter verleende die toestemming. De neef vorderde daarop bij de rechtbank een verklaring voor recht dat het testament nietig, subsidiair vernietigbaar is.

De rechtbank heeft die vordering afgewezen, terwijl het gerechtshof Den Haag oordeelde dat het testament nietig is. Dan wordt de kwestie voorgelegd aan de Hoge Raad. Die oordeelde dat het gerechtshof omstandigheden in de beslissing betrokken had, waarvan niet duidelijk was waarom die betrekking hadden op de geestelijke stoornis van de dame. Evenmin bleek hoe deze stoornis invloed had op de bekwaamheid van de dame om de bij het testament betrokken belangen te waarderen. Daarom heeft de Hoge Raad de kwestie verwezen naar het gerechtshof Amsterdam.

Dit hof overwoog dat de dame steeds consistent was in haar wens om enkel haar woning aan haar neef na te laten en de rest van haar vermogen te laten vererven aan de ouderen. Ook is de dame onderzocht door een arts. Die arts heeft verklaard dat de dame in dit geval wilsbekwaam was. Daarnaast heeft de notaris het zogenaamde Stappenplan Beoordeling Wilsbekwaamheid doorlopen, voordat hij het testament passeerde. De curator heeft zich verder niet met de inhoud van het testament bemoeid. Onder die omstandigheden achtte het gerechtshof de dame wilsbekwaam. Het testament werd derhalve niet nietig verklaard en evenmin vernietigd.

Een specialist kan helpen

Heeft u twijfels over de wijze waarop een testament tot stand is gekomen, waarin u betrokken bent? Neem dan contact met één van onze gespecialiseerde advocaten.